Nagybereg Oekraïne 2010

In 2010 is er opnieuw een mooie reis gemaakt, dit keer naar Nagybereg in Oekraïne. Bijgaand verslag is in de vorm van een blog gepubliceert op de website van de Christelijke Gereformeerde kerk in Goes.

Na maanden van voorbereiding was het vandaag vrijdag 23 juli 2010, de dag van het vertrek. Er stonden om zeven uur ’s avonds twee bussen klaar voor vertrek. De tassen, het keyboard, de materialen voor kinderwerk, gereedschap en alles wat we de komende weken nodig hebben ingeladen.

De Reis

Over de reis kunnen we kort zijn. Deze ging erg voorspoedig. Er waren natuurlijk wegwerkzaamheden waardoor we niet konden doorrijden. We vertrokken om 20:00 uur. Omstreeks 10:00 uur, dat is 14 uur later, reden we Hongarije binnen. Omstreeks 6 uur later stonden we aan de Hongaars – Oekraïense grens. Nog 25 kilometer rijden en dan zijn we op onze bestemming: Nagybereg.  We zijn er bijna maar nog niet helemaal. We proberen contact te leggen met onze gastheer Ference aan de andere zijde van de grens. Dit lukt pas na een omweg via Monica, onze Hongaars mailende hulp in nood.

Voor de kleine grenspost stond een lange rij met wachtende auto’s en bussen. De volgorde van binnenrijden leek voor onze West-Europese begrippen willekeurig. Voordringen is kennelijk een geaccepteerd fenomeen aan de Oekraïense grens. Dit hebben we ondervonden en het onszelf ook snel eigen gemaakt. Een dame in leger-outfit verstrekt briefjes die we mogen invullen met persoonlijke gegevens. Nadat we dit hebben gedaan begint een schimmig spel van norse douaneambtenaren, grenspolitie en andere geüniformeerde beambten. Zij hebben de macht over wie wel en wie niet door mag en de lange rij gelaten afwachtende burgers dringen subtiel maar doeltreffend voor. Van alle overheidsdienaren hangen de meeste schijnbaar doelloos rond, even machtig als nutteloos.

Er staan aan de straat meerdere hokjes met loketten en wij weten niet waar we heen moeten met de briefjes en paspoorten. Als we aan de beurt zijn blijken er nog autopapieren bij te horen. Als we opnieuw aan de beurt zijn blijken de formuliertjes niet volledig ingevuld te zijn. Na dit heen-en-weer geloop begrijpen we het voordring-spel. Met een groep van 16 personen die een taal spreken die de omstanders niet verstaan leggen we een sluitend cordon rond het loket van hokje 1. Dit werkt. Er worden nu stempels gezet op voddige papiertjes en veel getoetst op een overjarig toetsenbord. De rij achter ons groeit gestaag tot een echte file.

Bij loket 2 wordt er uit een ander vaatje getapt. De papieren van de auto zijn niet in orde. Wat er is weten we niet maar de grommende besnorde dikke grenswachter schud vooral veel nee. We voelen onze allemaal een beetje Tos, de vader van Otje.

Inmiddels is Ference gearriveerd. Er komt nu beweging in de impasse. Het onoverkomelijke probleem met de autopapieren blijkt kleiner dan gedacht. We mogen door met auto’s, voor deze ene keer wil de snor een uitzondering maken. Later vertelt Ference dat de grenswachter wat probeert bij te verdienen door het groot maken van papier-problemen. De oplossing kan wel eens geforceerd worden met papier-geld. Begrijp je dit niet op tijd, dan kom je dit land niet binnen. Wij hebben gelukkig een Ference die het oplost! Hokje 3 passeren wij moeiteloos.

Eenmaal over de grens worden we zeer gastvrij onthaald door Ference en zijn vrouw en een man die zich voorstelt als de pastoor. We logeren de komende weken in een meisjes-internaat midden in het dorp. In het souterrain is een eetzaal waar we verder kennismaken en samen eten. De slaapkamers worden ingeruimd en er we komen een beetje bij van de lange reis. Ference heeft drie taarten in huis gehaald en ’s avonds zingen we de jarige Klaas, Sjaak en de bijna jarige Jelmer toe. De eerste lange dag zit er op.

Morgen gaan we kijken waar we terecht zijn gekomen. We zullen hier ook een kerkdienst bijwonen, dat staat al vast. Verder wil de gastheer morgen de weekboodschappen gaan halen, ’s-lands wijs, ’s-lands eer. We zijn erg benieuwd naar alles wat er op ons af gaat komen. Wij houden u op de hoogte via dit weblog.

1e Zondag 25 juli 2010

Toen we weer terug op school waren (onze verblijfplaats) konden we gelijk aanschuiven aan een gedekte tafel waar we een warme maaltijd kregen met onder andere soep die ook wederom voor Baraolt-gangers erg vertrouwd was.
Gelijk na de maaltijd, om 13.00 uur werden we al weer verwacht bij de kerkdienst in het zigeunerdorp. Ference vertelde ons dat de dienst in een huiskamer gehouden zou worden, daarom konden er maar maximaal 8 personen van de groep mee. De andere 8 hebben een alternatief programma gevolgd.

Toen we met zijn achten en Ference aan kwamen in het zigeunerdorp werden we gastvrij begroet. De kinderen vonden ons duidelijk interessant en bleven ons aanstaren.
Toen de dienst zou beginnen was het aan het regenen. We pasten niet allemaal in het kleine huisje dus hielden ze een wat kortere dienst buiten. Alle gemeente leden zaten op smalle houten bankjes en richels. Ference stond voor de kleine zigeunergemeente in de modder en wij stonden op een rijtje naast hem. Goed op zicht zodat we goed bekeken konden worden. Ference stelde ons voor en vertelde wat we kwamen doen. Speciaal voor ons zongen de zigeuners een welkomstlied onder leiding van gitaar. Het bleef door regenen maar de dienst ging door. We werden allemaal lekker nat, maar ach…het gaf niks, het was een bijzondere ervaring die ik (en ik denk wij allemaal) niet had willen missen.

Doordat Klaas de preek van Ference zachtjes vertaalde konden we de belangrijkste dingen van zijn boodschap verstaan. Ference preekte uit Efeze en volgens klaas was het een pittige preek. Hij had een dringende oproep aan de zigeuners: ‘Geef je hart aan God, leef niet langs zijn genade heen. Jullie zijn te trots, je hebt Jezus nodig. Stop met roken, stop met alcohol en geef je leven aan Jezus’.
Hij stelde ons als jongerengroep als voorbeeld. Hij zei dat wij hier door God gestuurd zijn om hen te helpen. Hij drong er bij hen ook op aan dat zij ons ook zouden helpen.
Ik zelf vond het een apart gevoel om daar te staan en te horen te krijgen dat de zigeuners een voorbeeld moeten nemen aan ons, aan mij. Alsof wij alles goed doen….we zijn ook maar mensen…

Na de dienst kregen we fris en koekjes aangeboden en er was tijd voor een nadere kennismaking en vragen heen en weer. Ook vertelde Ference dat er de komende twee weken een programma voor kinderen is georganiseerd door de Hollanders. Hij riep de kinderen op om allemaal dinsdagochtend om 9.00 uur present te zijn.
Na de zigeunerkerkdienst zijn we met een paar mensen en Ference en Diane naar de supermarkt gegaan om boodschappen te doen. Niet iets wat wij in Nederland zo snel op zondag zouden doen, maar hier is het gewoon.

Aan het eind van de dag toen de boodschappen binnen waren, het geld was gepind, werden we verrast met nogmaals een warme maaltijd van aardappelen en kipschnitzel. Erg lekker!
De avond was ontspannen. Goede gesprekken en veel spelletjes doen. En weer snel naar bed want morgen moeten we vroeg op voor onze eerste werkdag!

Maandag, de eerste werkdag

Vandaag was de dag dat we begonnen met de activiteiten. De groep werd opgesplitst in drie groepen. Er was een groep die de houten vloer in het schoolgebouw ging schuren, als voorbereiding op het lakken. Er was een groep die in het huisje van de verstandelijk beperkte Atilla ging werken en de laatste groep trof voorbereidingen om uiteindelijk een speelveld aan te leggen bij het zigeunerkamp.

De vloeren van drie lokalen in een schoolgebouw moesten geschuurd worden, waarna deze vloeren geboend moesten worden. Er kwam namelijk nogal veel stof vrij tijdens het schuren en dat moest natuurlijk verwijderd worden, voordat er gelakt kon worden. Eerst was afgesproken dat de drie lokalen voor zo’n zestig euro gelakt zouden worden, maar toen puntje bij paaltje kwam, bleek het zestig euro per lokaal te zijn. We hadden daarna afgesproken dat de schoolleiding de lak voor de andere lokalen voor een deel zou gaan betalen.
Het werk vorderde snel, er was namelijk een tijd begroot van twee dagen, maar de vloer van twee zalen was al binnen een drietal uren geschuurd, waarna nog een aantal uren besteed was aan het schoonmaken van de vloer. Daarna was het lakken voor de avond al klaar en zag de vloer er weer spik en span uit.

Een aantal mensen ging naar het huisje van de verstandelijk beperkte Atilla. De eerste gedachte toen men het huisje zag, was dat het maar meteen met de vlakte gelijk moest worden gemaakt. Het zag er namelijk niet uit. De man woonde in een sterk verwaarloosd huis. Zo waren de muren helemaal zwartgeblakerd van het stoken met de houtkachel, was zijn bed in tijden niet meer gewassen en stonk het binnen uren in de wind. Uiteindelijk is toch maar besloten om aan te vangen met het werk en werden de muren schoongemaakt, wat erg veel tijd kostte. Morgen zal er nog gestukadoord worden om de gaten in de muren te dichten.

De laatste groep trof de voorbereiding voor het neerzetten van speeltoestellen bij het zigeunerkamp. Eerst moest het terrein worden ontdaan van rotzooi, waarna de speelweide nog gemaaid moest worden, aangezien het gras en onkruid wel erg welig tierden. Vervolgens zijn de voetstukken van de speeltoestellen in beton gestort, zodat ze stevig verankerd stonden in de grond. Dinsdag zullen de speeltoestellen nog een likje verf krijgen, zodat ze er weer fraai uitzien.

Dinsdag, 27 juli

Vandaag zijn we begonnen met het kinderwerk. Een aantal van ons hebben de kinderen opgevangen in een school in de nabije omgeving van onze verblijfplaats. Er waren zo’n twintig kinderen afgekomen op de activiteiten. Een andere groep ging weer aan het werk bij Atilla, de verstandelijk beperkte man. De groep die gisteren de speelweide klaargemaakt heeft, heeft vandaag de toestellen geverfd en de overige gelaste speeltoestellen mogen bewonderen.

Om negen uur zijn we begonnen met het kinderwerk. De kinderen stonden al een tijdje te wachten op al het leuks wat komen ging. Door de regenval was de opkomst niet heel hoog, maar toch wachtte ons een groep van ongeveer twintig kinderen op. Ons was vooraf meegedeeld dat de kinderen best agressief en druk konden zijn, maar het viel alles mee. De kinderen kwamen binnen en gingen direct aan de tafels zitten en wachtten geduldig op wat komen ging. Het was namelijk nog even wachten op een tolk. Toen zij eindelijk gearriveerd was, hebben we tekeningen uitgedeeld en liedjes gezongen. De kinderen deden erg hun best, te meer doordat we vooraf hadden meegedeeld dat de vijf beste tekeningen een prijs zouden ontvangen. Na het ontspannende tekenen, waar ze heel geconcentreerd op gewerkt hebben, hadden we een spelletjesdeel op de agenda staan. We gingen, doordat het weer buiten erg druilerig was, binnen touwtjespringen en met ballen overgooien. De kinderen genoten echt van de aandacht die ze kregen, iets wat ze in het zigeunerkamp zeer waarschijnlijk node missen.

Vandaag ging er een grotere groep naar het kleine huisje van Atilla. De werkzaamheden betroffen het wassen van de muren, het met cement opvullen van de gaten in de muren, stukadoren en schuren van het plafond, wat opnieuw gelakt moest worden. Het huisje knapt zienderogen op. Er zal nog veel werk opgeknapt moeten, voordat het er weer een beetje leefbaar uitziet.

De laatste groep is vandaag naar de ijzerboer vertrokken om de speeltoestellen te schilderen en de nieuw gelaste toestellen te bewonderen. Daarnaast zijn ook een aantal houten palen aangewezen om als doel te dienen bij het voetballen. Na een dag werk, is het schilderen bijna af. Zodra het stopt met regenen, zullen de toestellen geplaatst gaan worden. De toestellen zullen met een of ander, bijna uit elkaar vallend, roestig tractortje vervoerd gaan worden. Het is de vraag of het ooit aankomt, maar we houden de moed erin. Morgen staat een uitstapje gepland om het land te verkennen, dus even tijd om de spieren rust te geven.

Woensdag natuur/cultuur-dag

Zoals gepland zijn de woensdagen en zaterdagen vrijgehouden voor ontspanning. Het is de bedoeling dat we hierin uitrusten van het werk en het land met zijn cultuur beter leren kennen.

Ference, de pastoraal werker onder zigeuners, had samen met zijn vrouw een rit gepland door ‘de machtige Karpaten’. Dit berggebied bedekt een groot deel van Oekraïne en Roemenië. Het is nagenoeg volledig bedekt met hoge bomen en enkele grote meren.

De gehele rit was 240 km lang en we hebben dus ook flink wat tijd in de bus doorgebracht. Jammer genoeg waren de weersvoorspellingen niet zo best dus de meesten hadden wel een lekkere trui mee.

Na het ontbijt en wat verfrissing reden we om 08:30 weg vanuit Nagybereg. Ference en zijn vrouw Diana gingen mee om uitleg te geven en de weg te wijzen. Uiteraard vervulde Klaas weer zijn taak als tolk.

Vrijwel meteen na vertrek vielen de eersten al in slaap. Het was de vorige nacht voor de meesten nogal laat geworden, dus een slaapje was wel op zijn plaats. Af en toe werd de rust flink verstoord door een diepe kuil in de weg, maar ook dat went na een tijdje.

Zoals verwacht regende het bijna heel de dag. De temperatuur was inmiddels gedaald tot ongeveer 15 graden, maar dat mocht de pret niet drukken.
Onze eerste stop was op een hoge berg waar een monument stond uit de geschiedenis van Hongarije. De Hongaren waren vroeger hier binnengevallen en die zijn wel zo nationalistisch genoeg dat ze er meteen een monument voor neerzetten. Het uitzicht werd behoorlijk belemmerd door mist, maar na een tijdje trok dat redelijk op. Wat een uitzicht! Na een heerlijk bakje koffie en een Oekraïens koekje zetten we onze reis voort.

Onderweg krijgen we veel te maken met de cultuur en sfeer van Oekraïne. Verschillende keren worden we opgehouden door koeien op de weg en paardenkarren. Ook de mindere kant van de regelgeving in het Oostblok hebben we ondervonden. Omdat Ference de weg een beetje kwijt was smiddags op de terugweg, moesten we keren. Laat dat nou net twee meter over een doorgetrokken streep zijn en laten daar nou net drie politieagenten langs de weg staan. Boete: 120 euro zonder bon. Gelukkig heeft Ference de boete nog af kunnen dingen naar 80 euro, dus die verdween regelrecht in de zakken van de Oekraïense dienstkloppers! Ach, zo maak je nog eens wat mee.

De volgende stop was bij een natuurpark in de Karpaten. Ference en Diana hadden daar voor ons een lunch voorbereid in een berghut. Op een kampvuurtje hebben we varkensspek geroosterd en opgegeten. Heerlijk en super gezellig. Dit eisten overigens wel zijn tol toen diezelfde avond enkele mensen klaagden over ’minder fijne bijwerkingen’, om verder maar niet op de details in te gaan. Wij Nederlanders zijn zo’n vette hap natuurlijk niet gewent.
Bij het kampvuur werden we nog vergezeld door een zwerver die zeer op de lachspieren werkte. De beste man vond het blijkbaar nogal gezellig bij ons en bleef lekker plakken. Toen hij op een gegeven moment bijna van ons bord at, heeft Ference hem na verschillende pogingen weg gekregen. Na het eten hebben we daar nog genoten van een overweldigende waterval en mooie natuur. Deze waterval had een hoogte van circa 15 meter hoog en we zijn natuurlijk allemaal naar boven geklommen om op de foto gezet te worden. Nadat het verhaal achter deze waterval (vrij bijzondere waterval) ons uitgelegd is en wij het niet begrepen, zijn we weer verder gereden

Als laatst hebben we het grootste meer van de Karpaten bezichtigd. Jammer genoeg was het erg koud en nat. Zeker toen er een tien mensen met een half zinkend vlot naar het midden van het meer gevaren zijn.

Rond 20:15 waren we weer terug voor een heerlijke maaltijd en een lekker pilsje. Erg leuk was dat we bezoek mochten ontvangen van meneer en mevrouw Koning. Ze hebben alles bekeken en zijn inmiddels weer doorgereden richting Roemenië.

Kortom, een gezellige, ietwat koude dag waarin we heel veel prachtige natuur hebben gezien.

Donderdag 29 juli

De derde werkdag in Nagybereg begint met mooi weer. De groep gaat na een heerlijk ontbijtje uiteen. De ploeg die het hek gaat schuren en schilderen begint enthousiast. Helaas blijft het niet droog. Nat hout kan niet worden geschilderd. Deze ploeg raakt uitgewerkt door het weer. Ze bezoeken de andere kluslocaties. Het is wel een beetje een corveetaak, dat lange hek om de school. Hoe zinvol kan het ook zijn en waarom kan de school dit zelf niet doen? We proberen toch om Ference ter wille te zijn. Hij is voor veel ondersteuning afhankelijk van de school. Ook wij maken gebruik van hun faciliteiten. Zou onze hekschilderklus wisselgeld zijn? We spreken af dat we er zo snel mogelijk doorheen willen komen.

De werkploeg die de speeltoestellen plaatst kan gelukkig doorwerken onder een afdak. Wanneer het droog wordt gaan er ook toestellen geplaatst worden. De zigeunerkinderen helpen heel goed mee met zand afvoeren en water halen voor de beton. Wat wel heel erg moeilijk is voor de kinderen is het wachten tot de beton uitgehard is. Op de een of andere manier begrijpen ze niet dat ze nog twee dagen niet mogen spelen. Zo lang wachten ze ook niet. Ze zitten in de natte verf op het klimrek en de beton krijgt niet de kans om schadevrij uit te harden. Ference spreekt de ouders aan op het gedrag van hun kinderen. Op deze manier kan er geen speeltoestel geplaatst worden. Er zou permanent bewaking bij geplaatst moeten worden. Snelbeton kennen ze niet in Nagybereg.

Het kinderwerk start zijn 2e dag met de ervaring van de eerste. Ference had ons van tevoren gewaarschuwd dat zigeunerkinderen niet kunnen luisteren, niet geconcentreerd bezig kunnen zijn en een zeer strakke leiding nodig hebben. Ference citeerde de Bijbel: ‘spaart de roede niet’. Dit kwam hem op de nodige protesten te staan. De eersten staan al vroeg voor de deur van het lokaal waar wij in het geval van regen droog kunnen knutselen en spelletjes doen. Gelukkig is het droog zodat we de groep kunnen opsplitsen in tweeën. We beginnen de dag met gezamenlijk zingen. We zingen Hongaarse liedjes. De nieuwkomers stellen zich voor. Er zijn 11 kinderen meer dan dinsdag. In totaal vandaag ongeveer 26 kinderen. Één groep gaat buiten sporten. We doen touwtrekken, vangbal, een soort voetbal en meer. De andere groep ging om de beurt knutselwerkjes maken.
De kinderen zijn deze dag veel minder te hanteren. We moeten politie-agentje spelen en zelfs dat helpt niet. Het is niet leuk. Dianna stuurt de kinderen eerder weg want op deze manier gaat het niet langer. We besluiten ook morgen te starten om 09:00 uur en te stoppen om 12:00 uur. Langer houden deze kinderen het niet vol om onder leiding en toezicht te werken.

Na het kinderwerk gaan de juffen schilderen in het huisje van Atilla. Henk, Stefan en Bram zijn dan al de hele ochtend bezig met muren repareren. Henry brengt ons de benodigde materialen. In de middag komt Reijnder helpen om een extra lamp en stopcontact aan te leggen. Na de lunch nemen we een bordje eten mee voor Atilla. Hij kan nu niet koken want we hebben de afvoerpijp van zijn kachel afgehaald. Henry gaat op zoek naar een nieuwe pijp, als het kan een verzinkt exemplaar. De lekke pijp is de oorzaak van alle roet dus als de pijp niet vernieuwd wordt is de oorzaak niet weggenomen. We brengen hem nu dus maar een prakje eten van wat wij over hebben. Tussen de middag eten we warm en er is meestal wel genoeg over. We hebben de tafel buiten gezet met een stoel erbij. Daar kan hij rustig eten en wij hebben geen last van hem. Als ’s middags Louisa en Christa het balkenplafond aan het schilderen zijn is hij met geen stok naar buiten te krijgen. Hij kan uren kijken naar de schilders.

Vrijdag 30 juli

Met de ervaring van donderdag hebben we de groep kinderen op leeftijd gesorteerd en in twee groepen verdeeld. Vandaag hebben we 34 kinderen. We hebben een gericht knutselwerkje gedaan omdat het vrije knutselen niet werkt. Buiten spelen we buiten jagerbal. De tolk probeert de spelregels uit te leggen en dat valt niet mee. Deze kinderen kunnen zich niet aan spelregels houden. Halverwege de ochtend hebben we een vrij uitgebreide pauze waarin we koekjes eten en limonde drinken. Na de pauze draaien we de activiteiten om. De ouderen gaan nu knutselen en de kleintjes gaan naar buiten. Omdat wij nu al beter kunnen inschatten hoe de kinderen reageren verloopt de ochtend veel ordelijker. Bovendien is het vandaag heel mooi weer zodat we veel buiten kunnen doen. Aan het einde van de dag gaan we weer met z’n allen zingen en we gaan de prijsjes uitdelen. Van tevoren hebben we de kinderen verteld dat ze een prijs kunnen krijgen voor goed gedrag, een mooi werkje of leuk meedoen met het sporten.

Iedere dag hebben we een top-5. De kinderen vinden dat heel leuk. Aan het einde van de dag vertellen we de kinderen wanneer de volgende keer zal zijn. Daarna gaan de kinderen weer terug lopen naar het Gipsydorpje. We zijn benieuwd hoe het volgende week zal gaan want onze tolk Monica (lerares Engels) zal er niet zijn. Dianna blijft gelukkig wel.

De werkgroep die zich met het hek bezig houden is vandaag met 1 man uitgebreid, vandaag zijn Stefan, Jelmer, Christa en David de ploeg die met de kwast in de hand aan de gang gaan. De verfblikken worden opengehaald, de zon schijnt en we gaan van start.

De bruine verf op het geschuurde hek is een hele verbetering dus voor ons ook mooi op het te zien opknappen. Het duurde niet lang op het ultieme werkvakantie gevoel komt boven. Heerlijk, volle zon op je hoofd een kwast in de hand en meteen resultaat zien. De verf gaat er zo goed op dat meer verf gebruikt hebben vandaag dan dat we verwacht hadden. Aan het einde van de dag kunnen we toch terug kijken op een geslaagde dag 10 meter bruin en droog. Maar als je alle verf mee zou tellen die op de lichamen zat dan hadden we nog wel wat extra meters kunnen maken, maar met een oude lap en terpentine kunnen we beginnen aan ons weekend.

Vandaag gaan we ook verder in het huisje van Atilla. De muren in de woonkamer zijn voor het grootste deel gestuukt. Ze worden wit gekalkt. Door alle roet en de slappe kalkverf lijkt het wel op water smeren in plaats van witten. Het resultaat is bedroevend. Dit moet nog wel een keer of vijf.

Aan het einde van de dag, als wij moe zijn geworden, heeft Atilla inspiratie gekregen. Hij gaat cement maken van onze cement en zand. Het wordt een kuip vol. Eerst proberen wij hem tegen te houden maar dat heeft weinig zin. Bovendien moet je eigen initiatief juist waarderen. We zijn benieuwd wat hij gaat doen met de bak cement. Atilla praat voortdurend Russisch en wij praten terug. De cement wordt door Atilla links en rechts tegen de buitenmuur gekwakt met een troffel. Als hij dat nu een paar jaar eerder had bedacht zat de muur nu niet vol muizenholen. De kachelpijp van Ference lekt roetdamp. Deze oorzaak van de zwarte muren moet worden verholpen. De oude kachelpijp gaat naar de mesthoop. Ference kent een specialist die kachelpijpen passend kan maken. Dit is wel nodig want de diameter van de bocht klopt niet helemaal en een tussenstuk moet nog passend worden gemaakt. Na de avondmaaltijd gaan Henk, Klaas en Henry op pad. De kachelpijpspecialist blijkt een zigeuner te zijn. Hij woont in een ander deel van het dorp in een klein huisje.
Bepaalde zigeunerstammen komen van oorsprong uit India. Onze kachelpijpspecialist zou qua uiterlijk ook regelrecht uit India kunnen komen. Het op maat maken van de pijp en het vastbakken van de bochten kost 13 euro. Na enig onderhandelen, wordt het 12 euro. Zaterdag wordt de pijp geleverd.

Op het terrein is vandaag gewerkt aan speeltoestellen plaatsen. Met een ploeg van 6 mensen zijn wij naar de werkplaats gereden en begonnen met het op een wagen scheppen van zand en grind, bestemd voor het betonstorten rond de palen. Vervolgens zijn de onderdelen van het samengestelde speelwerktuig, dat bestaat uit een schommel, klimgedeelte en een soort gondel op de wagen gelegd, vastgebonden en op transport naar het zigeunerkamp. Deze keer zonder problemen aangekomen, de trekker bleef het boven verwachting doen.

Alle onderdelen ter plaatse in elkaar gezet, en gelukkig klopte alles en alle bouten pasten in de bestemde gaten. Met vereende krachten konden wij het toestel overeind krijgen, een enorm apparaat. Ter plaatse van de poten (6 stuks) begonnen met het graven van de gaten tot een diepte van ca 0.50 m diep. Toen dat klaar was, de poten van het toestel in de gegraven gaten gezet, met onze timmermansogen stond het toestel binnen de kortste keren waterpas.

Toen was\het tijd voor de lunch. Bij terugkomst was het toestel al volop in gebruik. Vooral de gondel was favoriet, minstens 4 volwassenen en 6 kinderen waren al druk aan het schommelen, de palen stonden nog los in de gaten en bij iedere gondelgang kwamen de palen los van de grond. Met veel moeite hebben we iedereen kunnen verwijderen, dat gebeurde met grote tegenzin. Begonnen met aanmaken van beton voor de 6 gaten, dit gebeurde met grote inzet, na ruim 5 kwartier waren de gaten gevuld met beton. Toen moest nog aardig wat schilderwerk gedaan worden. Eindelijk was alles klaar en konden we heel tevreden ons werk aanschouwen, het zag er perfect uit. Maar er was een groot probleem, iedereen stond te popelen om weer te gaan schommelen op de gondel, als dat zou gebeuren zou ons werk teniet gedaan worden, immers het beton was nog lang niet uitgehard. Iedereen op het hart gebonden het toestel met rust te laten, dat werd beloofd, Maar toch was er bij ons grote twijfel of dat wel zou gebeuren.

Helaas werden onze bangste vermoedens de volgende dag bevestigd…… Later meer hierover

Zaterdag. Een dag vol cultuur.

Het eerste een laatste weekend was aangebroken voor de groep. De dag begon voor velen als veel te vroeg, de wekker stond gewoon weer om 07.15 want 07.30 werden we aan tafel verwacht, het beloofde een drukke dag te worden. Aan het ontbijt was ook te zien dat iedereen de vorige avond als zeer geslaagd had ervaren, de wallen konden onder de tafel opgeraapt worden. Maar na een stevig ontbijt werd ons het dagprogramma verteld.

We bezoeken de stad Uzhhorod (in het Hongaars: Ungvar). Dit is de hoofdstad van deze omgeving. Hier staat een burcht van waaruit vroeger de regio onder controle werd gehouden, tegenwoordig is dit opengesteld als museum. Hier konden we zien hoe de mensen er vroeger leefden en kwamen we nog wat communisme tegen in een kamer. Dus er was voor ieder wat wils, maar voor de meesten iets teveel van het goede. Toen we het binnen museum hadden bezocht konden we door richting het buiten museum, dit waren verschillende huizen vanuit de middel eeuwen, hier kon je zien hoe de mensen leefden en hoe deze woonden in een gemeenschap.

Het leukste van de het buiten museum was nog wel dat er een aantal typische volkmuzikanten aan het spelen waren. Deze mannen waren geheel in klederdracht en hadden snel de harten van de groep gestolen. Nadat ze een aantal nummers hadden gedraaid hadden zelfs de zuinige Zeeuwen wat over voor de muzikale vrienden, ook werden er een aantal cd’s gekocht zodat er op de terug weg goed nagenoten kon worden.

Na het bezoek aan de museums had iedereen wel zin in een lunch, na niet ver rijden konden in een restaurant aanschuiven. Onze reisleider had vooraf gereserveerd, dus we hadden geen gezeur wie wat van de kaart wilde (voor sommige wel wat jammer). Als voorgerecht kregen we typische soep. Het was een rode sap met aardappel, crème fresh, kool en sporen van rode bieten. Voor de één was dit een betere combinatie als voor de ander, op naar het hoofdgerecht. Heerlijk gekookte aardappelschijven, met vlees. Eindelijk weer eens een goed stuk vlees, hier in Oekraïne is het ons alle opgevallen dat de hoeveelheid vlees per dag een week een stuk lager ligt dan dat we gewend zijn in Nederland. Het was een lap varkensvlees, dubbelgevouwen met daarin salami en spek. Het had de meesten goed gesmaakt, dus op naar het middagprogramma.

We bezoeken we een ruïne, Nevickei Vár. Dit was ooit een mooi kasteel op een rots bij de rivier Uzh. De Hongaarse legers hebben de muren in 1644 kapot geschoten. Na ook hier rond gelopen te hebben zijn we weer weg gegaan. De reisleider had ons binnen één dag zoveel cultuur willen laten zien dat het voor iedereen op het eind een beetje veel werd, dus de terugweg werd ingezet.

Na een tussenstop voor boodschappen kwamen we weer bij onze vertrouwde school aan. Hier waren een aantal mensen al bezig voor ons avond eten. Het werd een soort bbq. Een man was bezig om op grote spiezen (zo een 40cm per spies) stukken varkensvlees te roosteren die gemarineerd waren. Dit konden we in combinatie met koolsalade en brood opeten. Maar we zouden geen echte Hollanders zonder ketchup en mayo, dus ook deze werden flink gebruikt, maar iedereen heeft heerlijk gegeten. Om alle ingenomen vetten en koolhydraten zo snel mogelijk te verbranden zijn een deel van de jongens nog even gaan voetballen.

Ondertussen wil Henk nog even wat van het overschot gaan brengen bij Atilla maar, is niet thuis als we de shaslick komen brengen. Na wat roepen komt hij aangehobbeld. Hij draait de deur van het slot. Een dikke blauwe walm komt het huisje uit. De kachel brand lekker. Atilla heeft met ijzerdraadjes de oude pijpen weer aan elkaar geknoopt. Kennelijk is de rook hem wel te veel geworden en is hij even een ommetje gaan maken voor wat frisse lucht. Toch niet zo gek dat de muren zwartgeblakerd zijn. We hebben een probleem met de kachelpijp en met de kachel. De pijp ligt nieuw in de auto dus dat is op te lossen. De kachel mist een deurtje voor de aslade en voor het stookgedeelte. Als we ook dit probleem niet oplossen is ons werk slechts van korte duur.

De avond was veelbewogen, de groep heeft zonder dat er daar geplande tijd voor stond of iets van dien aard hele persoonlijke dingen met elkaar gedeeld. Mooie dingen, pijnlijke dingen, niet iets dat je zomaar met iemand wil of moet delen. Hierin kunnen we zien dat de groep elkaar vertrouwt, en op elkaar bouwt. Dus ook hierin zien we dat we diaconaal met elkaar als groep bezig kunnen zijn. Iedereen gaat vermoeid op alle vlakken naar bed, een mooie dag op de zondag tegemoet te gaan.

Zondag 1 augustus: Rustige rustdag

Ontbijt om 08:30 uur. Na gisteravond is het stil aan tafel, alle indrukken zijn nog niet weg. We bezoeken een dienst in de dorpskerk. We zingen twee liederen, het is weer mooi om te doen, dat we ook als groep in de kerkdienst willen laten zien waar we voor staan. Dat we ons verbonden voelen met de kerk door God. We verstaan er niks van wat er wordt gezegd maar we zien wel bekende gezichten: de timmerman Geza, de smid van de speeltoestellen, de man die het vlees bakte, Ference, het hoofd van de school.We begroeten elkaar, fijn om elkaar ook op zondag als broeders en zusters te ontmoeten.

Na de dienst is er al snel een lunch want op één uur wordt (een deel van) de groep verwacht in het zigeunerkamp. Daar houdt Ference een bijeenkomst. De achterblijvers bekijken een film. ’s Middags gaan we zwemmen in een meer. Boven een houtvuurtje wordt Bokrosj Goulash gemaakt. Het eten is iedere dag wel veel en rijkelijk voorzien van vlees en vet. Maar wat die Goulash lekker zeg. De diarreeremmers worden gegeten als snoepgoed. De avond verloopt rustig. Er zit een groepje te kletsen. Jan verteld zijn belevenissen tijdens al zijn reizen over de hele wereld waar hij als bodemonderzoeker heeft gewerkt. Henry leert klaverjassen.

Maandag 2 augustus

Vandaag weer een werkdag. De verschillende groepen gaan resp. hek schilderen, huisje opknappen of speeltoestellen plaatsen. Omdat de kinderen te snel met de toestellen zijn gaan spelen is van twee toestellen de verbinding tussen beton en ijzer losgewrikt. De palen van de grote schommel staan los en hebben veel speling wanneer er gebruik van wordt gemaakt. Dit zal uiteindelijk op korte termijn ertoe leiden dat het hele toestel kapot zal gaan. Er zit maar één ding op: beton loskappen en opnieuw storten. Met Ference bespreken we het probleem. We hebben ook een oplossing, er moet 24 uur bewaking komen zodat niemand op de schommel gaat totdat het beton uitgehard is. Dit gaat worden geregeld. Nu maar hopen dat de bewaker zijn taak serieus neemt en niet thuis gaat slapen of zich gaat bezatten.

Er worden flinke vorderingen gemaakt op het speelterrein. Het begint een beetje op een filiaal van ‘Slagharen’ te lijken. De werkzaamheden aan het hek gaan voorspoedig. Vandaag wordt er 25 meter hek geschilderd. Er is nog slechts 25 meter te gaan. De vaart zit er goed is, misschien morgen klaar.

In het huisje van Atilla komt Geza om de kozijnen te plaatsen. De kozijnen haal ik op met de bus. Eerst gaan de banken eruit. We hebben nu een ruime laadruimte. Geza kan aan het werk. Met een bijl hakt hij wat van de modderstenen weg om de opening passend te krijgen. Oude kozijnen eruit. Het is weinig soeps meer. Met al het hakken door Geza ontstaat er ook wel weer schade aan de buitengevel. Daar komt dan weer een ander gemeentelid voor. Met een zeef wordt zand/grint gezeefd en het fijne zand wordt gebruikt voor een nieuwe vensterbank en cementen zijkanten. Het is allemaal wat ruw maar het werkt. Aan de binnenkant smeer ik de beschadigingen weg met gips. Aan de binnenzijde maakt Ference een vensterbankje van cement. Het knapt er reuze van op. Straks glas erin en poetsen en dan kan Atilla achter de geraniums.

Dit weekend heeft Atilla gebruikt om onze donkerrode verf extreem te verdunnen met terpentine om daarna zelf eens te gaan schilderen. Het resultaat mag er zijn: de trap is rood, de muren hebben rode druipstrepen en ook de balken aan het plafond zijn op sommige plekken rood. De kwasten zijn smerig en de terpetine is op. Louisa is not amused, Atilla is zich van geen kwaad bewust.

Onze werklust werkt wel aanstekelijk bij onze stinkende vriend. Hij veegt, hij schept, hij geeft aanwijzingen, hij smeert met cement, hij sjouwt met zijn spaarzame meubeltjes en hij houdt alles in de gaten. Het weer werkt ook goed mee. De zon schijnt volop en het is warm. Het zweet stroomt volop. De geur van terpentine en verse verf is gelukkig overheersend in het kleine kamertje. Wij kunnen vanavond lekker douchen en Atilla kan misschien even in de wind gaan staan. Hier ligt een enorme een uitdaging voor Rexona of Axe.

Vanmorgen is Niels druk met witkalken en ’s middags doet Christa alles nog eens dikjes over. Het valt niet mee om van zwart naar wit te gaan. Er zullen nog wel wat laagjes nodig zijn.

Henry doet nog eens een bod op de latrine. Deze keer biedt hij 80 euro en de koop is rond. Deze latrine is eerder bij dezelfde smid besteld door de stichting Dorcas. De zigeuner die de latrine geplaatst kreeg bij zijn huisje heeft hem weer terugverkocht nadat de medewerkers van Dorcas vertrokken waren. Hij had hem kennelijk niet nodig of, en dat is waarschijnlijker, hij had grote dorst. Nu kan de smid nogmaals een deal sluiten. De nemen ons voor om de latrine in ieder geval zo goed vast te zetten dat Atilla niet dezelfde wisseltruc kan uithalen.

Ference kent het probleem van de kachel en weet misschien een oplossing. Ergens bij een gemeentelid staat een ongebruikt kacheltje/fornuis van 40 jaar oud. Misschien is dat in betere staat dan de kachel van Atilla.

Omdat wij de aarden vloer willen voorzien van een laagje beton vragen we Atilla om zijn troep uit het hok te halen. Er staat een divan die nog van zijn overgrootmoeder zal zijn geweest. Dit gevaarte past maar net in het hok. Het ding is vies, beschimmeld en zwaar van het vocht. Bovendien wonen er veel beestjes in. De divan wordt in het zonnetje gezet om te drogen. Het zou beter zijn om van het geval een vreugdevuur te maken, ter eren van het betonvloertje maar Atilla is gehecht aan het meubelstuk. Een list wordt verzonnen. Ik vraag aan Atilla of hij het ding wil verkopen aan mij. Ik biedt 20 krivna. Ference ligt dubbel van het lachen maar Atilla zegt ja en voordat de man zich kan bedenken betaal ik mijn aankoop. De liefde voor de divan was kennelijk ook weer niet zo groot.

In minder dan 2 minuten hebben Bram en Reijnder mijn divan ontdaan van het stromatras. Het houtwerk geeft wat weerstand maar met een koevoet is mijn divan snel gedemonteerd. Atilla kijkt wat vreemd. Wie sloopt er nu zijn eigen bed?

Alle drukte vraagt wel veel energie van Atilla die normaal gesproken vrijwel nooit een mens ziet. Nu heeft hij op één dag nieuwe kozijnen, dubbel glas, vensterbanken, wittere muren en tot slot heeft hij zijn divan verkocht.

’s Avond hebben we een gesprek met Ference. Hij legt ons een paar dilemma’s voor. Hij zegt er bij dat hij alleen als tolk optreed. We zijn benieuwd.

Het eerste dilemma is een verzoek van een vrouw. Ze heeft Ference gevraagd of de Nederlanders haar kunnen helpen. Haar dochtertje van 8 maanden heeft een gaatje in haar hart(klep). Ze kan hieraan geopereerd worden als ze 1 jaar oud is. De operatie kost 5.000 euro. Ze heeft geen geld. Als de operatie niet wordt gedaan zal het kind sterven. Er is geen ziektekostenverzekering.

Ik leg het dilemma terug bij Ference. Wij hebben wel 5.000 euro maar dat is bedoeld voor het multifunctionele gebouw wat Gipsy Mission zal gaan bouwen. Als wij de operatie betalen zal dit gebouw voorlopig niet worden gebouwd. Wat heeft Ference liever? Hij kan de vraag niet beantwoorden en wij hebben ook geen oplossing. Arme moeder.

Het tweede dilemma is een verzoek van een andere vrouw. Ze heeft vier kinderen en ze is verstoten door haar man. Zij en haar kinderen zijn nu dakloos. Via Ference heeft ze aan de Nederlanders een vraag aan de Nederlanders: zij doen zoveel voor Atilla, kunnen ze ook voor haar een huisje organiseren. Voordat wij ingaan op de vraag verteld Ference van de risico’s die je loopt als je aan dit verzoek gaat proberen te voldoen. Stel dat wij inderdaad een huisje organiseren betekend dat dat meer mannen hun vrouw gaan verstoten omdat er dan een kans is dat er door buitenlanders een huis zal worden georganiseerd.

De zigeuners denken dat de Nederlanders met twee bussen zijn gekomen vol geld. Ference heeft uitgelegd dat alle euro’s die wij meebrengen ook één voor één bij elkaar gewerkt zijn door de jongerengroep. De zigeuners leven in een andere wereld en hebben andere beelden van de werkelijkheid. Vorig jaar is er een nieuwe weg aangelegd door Gipsy Mission. De zigeuners denken ze dat Ference een nieuwe auto heeft gekocht door geen asfaltweg aan te leggen maar een grintweg. Misschien trekt de man zich alle kritiek wel te veel aan. Je moet behalve liefde voor deze mensen ook hard kunnen zijn en een brede rug hebben.

Omdat er vanuit Nederland kleren worden aangeboden ten behoeve van de zigeunerkinderen vragen we Ference of hij geen kledingbeurs kan beginnen. Zo voor de winter of juist voor de zomer. Ference zegt dat de zigeuners niets willen betalen voor kleren die hij zelf krijgt. We proberen hem op andere gedachten te brengen. Alles wat je krijgt heeft een andere waarde dan wanneer je ervoor moet betalen. Ook al betalen de zigeunerouders maar één of twee krivna, het gevoel van eigenwaarde zal erdoor worden versterkt. Veel zigeuners leven van de kinderbijslag van hun grote gezinnen en het meeste geld gaat op aan drank. Door hen kleding te geven verandert er weinig en blijven ze in hun patroon vastzitten. Ference zou ons idee wel eens willen uitproberen als het multifunctioneel gebouw klaar is. Misschien dat wij tegen die tijd een bus vol goede kinderkleding en schoenen kunnen brengen. Wie weet?

Dinsdag 3 augustus 2010

Opnieuw een werkdag. Gisteren is er hard gewerkt. Vandaag nog harder. Er is in de groep een enorme drive om alle klussen af te krijgen. We gaan ’s avonds pas om 19:00 uur eten omdat er dingen klaar moesten. David zijn ploeg heeft het hek klaar!! Alle schilders zijn blij dat deze klus geklaard is. Er is veel solidariteit binnen de groep geweest. Gisteren zijn een paar terreinwerkers na afloop van hun werkdag nog eens een uurtje gaan schilderen aan het hek. Nu is het gelukkig af.

In het huisje van Atilla wordt een betonvloer gemaakt. Ference weet een gemeentelid met een betonmolen en de Ford-bus met zonder banken blijkt weer een handige reisgenoot. Er is zand en grint besteld en dit wordt op tijd afgeleverd. Bram en Reijnder gaan beton draaien met de betonmolen en Henk mag de grijze pap min-of-meer waterpas verdelen over de vloer. Voor de lunch is het rommelhokje voorzien van een natte betonvloer. Na de lunch komt het voorste hok aan de beurt. In totaal maken Bram en Reijnder 30 kruiwagens beton. Nu maar hopen dat Atilla snapt dat hij niet in de natte vloer moet gaan staan. Hij kan nog naar buiten via een dikke plank.

De timmerman komt de bestelde houten stellingkast met vier planken afleveren. Het ziet er wat grof maar wel degelijk uit. Dit kan wel 30 jaar mee. Iedere dag horen we meer over Atilla. Hij blijkt de grafdelver van het dorp te zijn. Hij is wel lid van de kerkelijke gemeente maar hij gaat nooit naar de kerk. Hij weet dat hij soms hardop gaat praten en dat de mensen dat vreemd vinden. Hij durft daarom niet meer te gaan. Vroeger was hij chauffeur op een tractor en hij schijnt vroeger ook goed overweg te hebben gekund met een naaimachine. Was hij zeilmaker of kleermaker? Nu is er weinig meer van te merken. Vijf jaar gevangenis hebben een geestelijk wrak van hem gemaakt. Hij moest een lange straf uitzitten omdat hij zijn vrouw heeft gestoken met een mes. Kennelijk was hij ooit getrouwd. Zo langzamerhand gaan we zijn verhaal kennen uit alle losse stukjes die dan door de één en dan door de ander wordt verteld.

Na het late avondeten komt Simon Hamelink langs. Hij is onderweg van Goes naar Baraolt en blijft een nachtje slapen bij ons. Helaas gaat het weer regenen dus Simon kan niet ons werk gaan bekijken. Daarom bekijken met hem we alle foto’s. De avond verloopt rustig. Er wordt weer flink spelletjes gedaan. Henry heeft het klaverjassen snel onder de knie gekregen. Sommige gesprekken lopen uit op een erg korte nachtrust.

Woensdag 4 augustus 2010

De laatste vrije dag. Officieel staat er een bezoek aan een kasteel en een museum op het programma. De groep snakt unaniem naar uitslapen en een echte vrije dag. We proberen diplomatiek aan Ference duidelijk te maken dat het door hem opgestelde programma wordt vervangen door een wat lichtvoetigere variant: shoppen en chillen.

Het ontbijt start pas om 09:00 uur en ’s middags gaan we naar de stad. Omdat de poepdoos van Atilla geplaatst moet worden en het beton dat gebruikt zal worden ook nog tijd nodig heeft om uit te harden gaat er een kleine ploeg werkmannen op deze vrije dag beton maken en de wanden van de latrineput storten. Daarna wordt de houten cel met ijzeren ankers op zijn plek gezet, vast in de beton. Mocht iemand de latrine willen meenemen, dan zullen ze flink moeten hakken.

’s Middags wordt er in verschillende groepjes gewinkeld. Het valt niet mee om leuke souvenirs te vinden. In de Oekraïne is veel rommel en kitch te koop. Afgezien van de armoede is er ook een probleem van de verkrijgbaarheid. Bepaalde (goede) producten zijn eenvoudigweg niet te koop. Hierdoor gaan veel mensen zelf met vindingrijkheid aan de slag. Na het shoppen gaan we nog om boodschappen in een supermarkt. Om 18:00 uur zijn we terug voor het avondeten. Het was een dag waar velen naar hebben uitgekeken, een echte rustdag zonder verplichtingen. De avond verloopt als alle voorgaande: gezelligheid kent ook nu geen tijd en dat gaat soms ten koste van de nachtrust.

Donderdag 5 augustus 2010

Vandaag de laatste dag dat het kinderwerk wordt georganiseerd. Er waren 30 kinderen gekomen waarvan erg veel jonge kinderen. Het knutselwerkje was het maken van een aquarium. Van papier mochten de kinderen vissen en waterplantjes knippenen en deze opplakken op een blauw vel papier. Ook hadden we zelfklevende gekleurde zeedieren meenomen van thuis. Dit was het kaarsje op de taart. Alle knutselaars waren heel enthousiast met dit werkje.

De speeltuin is aan het einde van de middag helemaal klaar. Er staan schommels in diverse soorten en maten, er zijn klimrekken, een voetbalveld met echte doelen, een volleybalveld en een wipkip. Dit laatste speeltoestel is gemaakt van een grote springveer uit een (vracht)auto.
Omdat het hek dinsdag afgeschilderd is kunnen er veel meer mensen naar het huisje van onze vriend Atilla. De beton onder de latrine is hard, het kleine huisje kan worden geschilderd. Het wordt groen van buiten en rood van binnen. Op de deur schilderen we een rood hartje. Zo hoort dat. Aan de binnenkant van de deur wordt nog een tekst geschilderd. Deze tekst heeft onze Amersfoortse Jan bedacht.

Met zoveel schilders die beschikbaar komen van het hek en het afgeronde kinderwerk is er tijd om de veranda, de kozijnen en de voordeur te schilderen. Ook alle wanden krijgen nog een keer een beurt met de witkwast. De gordijnrail wordt opgehangen en de kachel wordt op de plek gezet met een nieuwe passende rookafvoer. Het werkt! Bijna is alles klaar.
Na het avondeten gaan we naar de kerk. De pastor spreekt mooie worden tegen de groep uit Goes die wij helaas niet kunnen verstaan. Namens de groep mag Henk een kado in ontvangst nemen. Het is een wandkleed. De pastor wil dat dit typisch Oekraïns handwerk een ereplaats zal krijgen. Op het wandkleed staat een mooie tekst: “Boldog nép az, amelynek istene az úr”.

De gemeente zingt ons staande toe. De wijs kennen we wel: “Dat ’s Heren zegen op u daal”. Hiermee nemen wij afscheid van de pastor en de gemeente.

Bij de school brandt het kampvuur en liggen de kippenpoten in het vet te sputteren. Omdat het regent gaan we binnen verder met onze laatste avond. Er worden over en weer bedankjes uitgesproken door Wouter, namens Gipsy Mission, door Henk en Ference. Het wordt weer laat.

Vrijdag 6 augustus 2010

De laatste dag is het ontbijt opgediend om 07:30 uur. Ference kan niet begrijpen dat wij altijd zo vroeg opstaan. Hij is niet de enige. Wouter, Jan en Sjaak en Jelmer vertrekken na het ontbijt.

Er moeten nog wat klussen worden gedaan. Bij Atilla worden de allerlaatste klusjes afgerond. De twee bussen worden van binnen en van buiten schoongemaakt. Het gereedschap uitgezocht, de tassen gepakt, enkele boodschappen gedaan en de auto’s ingepakt. Nog een laatste ritje door het zigeunerkamp. Nog een laatste lunch. Nog wat laatste afscheidswoorden door Ference. We krijgen allemaal een kadootje. Het is een Bijbeltekst die is uitgesneden in een schijf van een boom.

Alle spullen die we achter willen laten worden op een tafel gezet. De tafel staat vol. Ook het keyboard dat we gebruikten voor de samenzang laten we achter voor Ference. Hij wil het gaan gebruiken in de kerkdiensten in het Gipsy-kamp. Dianna heeft het er moeilijk mee. In een korte tijd is er wel wat gegroeid tussen de Goesse jongeren en dit dappere echtpaar dat hun leven wil weiden aan zo’n moeilijke missie. Samen begeleiden ze ons naar de Oekraïens-Hongaarse grenspost. ‘Pas als jullie veilig aan de andere kant zijn ga ik terug’, zegt Ference. We nemen nu voor de laatste keer afscheid. Ference en Dianna kussen iedereen vaarwel. Dan gaan we.

De grenspassage verloopt minder moeilijk dan op de heenreis. Ook de autorit verloopt zeer voorspoedig. Als tussenstop wordt gegeten bij hotel Paprika, dat is bekende kost: veel voor weinig.

Klaas, onze onmisbare tolk, wordt in Oostenrijk afgeleverd bij zijn ouders en een bekende vriend die niet mee kon vanwege zijn stage: Herman. Het weerzien met Herman is vooral leuk voor Henk en Louisa. Na deze korte onderbreking rijden we in één ruk door naar Goes waar we ’s morgens om 11:00 aankomen.

De diaconale jongerenreis 2010 is voorbij. Het was een bijzondere ervaring voor alle deelnemers en degenen die de hulp mochten ontvangen. We hebben uit de gemeente in Nagybereg twee keer bezoek mogen ontvangen. Via de mail en via dit weblog hebben we leuke en bemoedigende mailtjes ontvangen. In de voorbereiding hebben heel veel mensen ons bijgestaan, ondersteund met raad en daad. Er is veel geld gegeven wat enorm goed kon worden besteed of nog zal worden besteed. Allen hartelijk dank hiervoor.

Soli Deo Gloria